Protezy zębowe – poznaj ich wady i alternatywę

Uśmiech to nasza wizytówka. Piękny uśmiech dodaje nam pewności siebie. Sprawia, że łatwo nawiązujemy relacje z innymi ludźmi i chętniej bierzemy udział w dyskusjach. Problemy z zębami niestety odbierają nam tę swobodę.

Względy estetyczne nie są jednak głównym zadaniem naszego uśmiechu. To, co dla naszego organizmu liczy się najbardziej, to prawidłowo funkcjonująca jama ustna. Nasze zęby odpowiadają bowiem za szereg innych czynników, które doceniamy zwykle dopiero wtedy, kiedy zaczynamy mieć poważne problemy z zębami.

W tym tekście chciałbym się skupić na tym, jak braki zębowe i użytkowanie tradycyjnej protezy może wpłynąć na Wasze zdrowie ogólne oraz codzienny komfort funkcjonowania. Zacznijmy od samych braków zębowych. 

Jakie są skutki braków zębowych?

Już pojedyncze braki zębowe mogą powodować problemy, a najgroźniejszym w dłuższej perspektywie czasu jest zanik kości żuchwy i szczęki. W miejscu, gdzie pojawia się brak, na przykład po usunięciu lub jego naturalnej utracie z czasem zaczyna zanikać kość, bo nie ma ona korzenia, który naturalnie ją podtrzymuje. W efekcie utraty kości, stabilność tracą zęby sąsiadujące z ubytkiem, a z czasem zmianie ulega cały układ szczęki, który jest widoczny również z zewnątrz. Duży zanik kości objawia się znaczącą zmianą wyglądu naszej twarzy, powodując, że wyglądamy starzej. Jednak nie względy estetyczne są tutaj najważniejsze, a właśnie wspomniana wcześniej utrata stabilności zębów sąsiadujących, które z czasem mogą również wypaść. Kolejny ubytek spowoduje dalszą utratę kości i z czasem pacjent może stracić nawet wszystkie zęby. Całkowita lub znaczna utrata zębów prowadzi najczęściej do konieczności zastosowania protezy, której zadaniem jest zastąpienie utraconych zębów. 

Rodzaje protez zębowych – popularne protezy ruchome

Podstawowym zadaniem protez jest uzupełnienie braków w uzębieniu. Ich rodzaj dobiera oczywiście w konsultacji z pacjentem stomatolog, a wykonaniem zajmuje się protetyk. Można je podzielić na protezy zębowe stałe i ruchome. Jak łatwo się domyślić, protezy stałe nie są wyciągane z jamy ustnej, a ruchome już tak. 

Skupmy się na rodzaju uzupełnienia, jakim są tradycyjne protezy tzw. ruchome. Do najpopularniejszych należą te wykonane z akrylu i acetalowe.

Ruchome protezy można podzielić na:

• Protezy całkowite – stosuje się je, gdy w jamie ustnej nie ma żadnych zębów własnych pacjenta ani implantów. Jest to uzupełnienie protetyczne refundowane przez NFZ osobom z całkowitym bezzębiem. Raz na dwa lata pacjenci mogą także bezpłatnie naprawić taką protezę.
• Protezy częściowe – stosuje się je, gdy pacjentowi brakuje kilku zębów. Protezy projektuje się w taki sposób, aby były dopasowane do pozostałych zdrowych zębów i wypełniały luki. 

Ruchome protezy są na ogół tańsze niż inne rozwiązania z zakresu protetyki stomatologicznej i implantologii, ale koszt może się różnić w zależności od rodzaju, materiału, z jakiego wykonana jest proteza, a także miejsca zamieszkania pacjenta. Zazwyczaj w dużych miastach i w renomowanych gabinetach stomatologicznych ceny są wyższe. Jednak to, ile kosztuje proteza zębowa ruchoma to jedna z jej niewielu zalet. Niestety – z mojej współpracy z pacjentami wynika, że minusów jest znacznie więcej. Czytaj dalej, aby je poznać.

Jakie są wady tradycyjnych protez? Przede wszystkim – komfort użytkowania protezy

Tradycyjne protezy mają jednak szereg wad. Po pierwsze niosą za sobą duże ograniczenia w rodzajach pokarmów, które możesz jeść. W tego typu protezach nie ugryziesz swobodnie jabłka, nie możesz gryźć orzechów czy innych twardych składników. Wynika to głównie z tego, że siła zgryzu w tradycyjnej protezie jest znacznie słabsza, niż naturalnych zębów. Ponadto protezy akrylowe zazwyczaj składają się z dwóch płytek, które podczas żucia twardszych dań, np. z grilla mogą się poruszać w ustach, a nawet wypaść. Pacjenci zgłaszający się na leczenie implantologiczne bardzo często podkreślają, że chcą pozbyć się tradycyjnej protezy właśnie przez wzgląd na bardzo niski komfort jedzenia przy jej użyciu. 

Kolejnym punktem, o którym często słyszę od pacjentów, jest brak odczuwania smaków. I faktycznie jest to zrozumiałe, ponieważ kubki smakowe znajdują się również na podniebieniu, które w tradycyjnej protezie jest zakryte jej konstrukcją. Proteza akrylowa, aby utrzymać względną stabilność w jamie ustnej, nie jest osadzona tylko na dziąsłach, ale także połączona łukiem wzdłuż podniebienia. 

Tradycyjne protezy zębowe a spożywanie posiłków

Ważnym aspektem, o którym nie mówi się często, a który dotyczy zarówno pacjentów nienoszących protez, jak i tych z tradycyjnymi protezami jest fakt, że nie mogąc prawidłowo rozdrobnić jedzenia, narażają się na poważne problemy układu pokarmowego. Nierozdrobniony pokarm, który trafia w całości do żołądka, nie jest prawidłowo trawiony. Ma to bardzo negatywny wpływ na cały układ pokarmowy i trawienny.

Mając naturalne zęby, do jedzenia podchodzimy swobodnie i nie zastanawiamy się nad tym, że to, co jemy, wpływa bezpośrednio na nasze samopoczucie. Nagle nie mogąc gryźć, musząc unikać dużej ilości potraw, a jeszcze w dodatku nie czując ich dawnego smaku, tracimy chęć jedzenia. I tutaj ktoś mógłby powiedzieć: „Super, nie będzie mi się chciało jeść, to schudnę”. Problem jednak tkwi w tym, że poważne problemy z zębami mogą prowadzić również do niedożywienia. Nie jest to bowiem zdrowa dieta, a unikanie wszystkiego, co kłopotliwe – w tym tego, czego potrzebuje nasz organizm, aby prawidłowo funkcjonować. Niedożywienie powoduje utratę sił, złe samopoczucie i osłabienie odporności. 

Protezy zębowe – jak z nimi żyć?

Życie z protezą to także codzienna walka z higieną, resztkami jedzenia wchodzącymi pod nią oraz koniecznością jej wyjmowania do prawidłowego czyszczenia. W tradycyjnych protezach nie zaleca się także spania, aby dać dziąsłom oraz tkankom podtrzymującym szansę odpocząć. To wszystko ma bezpośredni wpływ na komfort, jaki odczuwa pacjent każdego dnia. 

Protezy ruchome takie jak np. protezy szkieletowe należy też odpowiednio czyścić po ściągnięciu. Trzeba używać specjalnej szczoteczki, pasty lub specjalnych środków, które nie zarysują protezy zębowej. Tak, jak już wspomniałem, ruchome protezy należy wyciągać na noc i przechowywać w suchym pojemniku, aby uniknąć uszkodzeń i kontaktu z brudem. Nie można pozostawiać protezy w miejscach o wysokiej temperaturze, na przykład na słońcu lub w nagrzanym samochodzie. Przed założeniem należy dokładnie wypłukać sztuczne zęby pod bieżącą wodą.

Warto również wspomnieć o tym, że w momencie, gdy pacjent otrzymuje protezę, jest ona względnie dopasowana, na tyle, w jakim stopniu pozwala jej konstrukcja. Jednak z racji, iż nie jest ona w żaden sposób przytwierdzona do dziąsła, to przy każdej czynności odczuwalny jest jej ruch. Ruch ten powoduje również, że zmieniają się tkanki miękkie, na których proteza ta ma się opierać. Z czasem niedopasowanie to robi się coraz większe. Wielu pacjentów podkreśla, że nie da się tak żyć. 

Długotrwałe stosowanie protezy akrylowej może mieć też konsekwencje zdrowotne. Pierwszą z nich jest wspomniana już wcześniej utrata kości. Użytkując protezy, jesteśmy na nią tak samo narażeni, jak w przypadku bezzębia. Innymi dolegliwościami mogą być podrażnienia, rany rozwijające się w jamie ustnej, ból przy zakładaniu i ściąganiu protezy oraz potrzeba dużej ilości kleju, aby utrzymać ją na miejscu. Są to problemy wynikające najczęściej z braku możliwości tak idealnego dopasowania tradycyjnej protezy, jak prac opartych na implantach. 

Co dzieje się zębami w przypadku stosowania protezy częściowej?

Omawiając użytkowanie tradycyjnych protez, warto wspomnieć również o tym, co się dzieje zębami pacjenta w przypadku użytkowania protezy częściowej. Elementy, które pomagają utrzymać protezę na miejscu, najczęściej wykonane są z metalu, często w postaci drucików zatrzaskujących się na zębach. Podczas zakładania i zdejmowania protezy, a także podczas jej używania cały czas o nie ocierają, uszkadzając je. 

Dyskomfort może pojawiać się również w związku z podrażnieniem dziąseł w wyniku ocierania się o nie protezy. Przyczyn jest wiele, a jedną z nich jest gromadzenie się bakterii i płytki nazębnej, które często pozostają w protezach. Może to prowadzić do infekcji, ran i stanów zapalnych tkanek. 

Wymiana protezy zębowej – jak często należy to zrobić?

To, o czym należy pamiętać, to fakt, że ruchoma proteza częściowa czy całkowita ma „termin przydatności”. Jeśli użytkuje się ją w sposób właściwy, to można z niej korzystać przez 5 lat. Dlaczego wymiana jest konieczna? Ponieważ proteza, która została dostosowana do stanu jamy ustnej, może po upływie czasu przestać odpowiednio pasować i wygodnie się trzymać. W grę wchodzi także zużycie materiału. Protezy wykonane są z materiałów, które podlegają zużyciu w wyniku codziennego użytkowania. 

Konieczność okresowej wymiany jest kolejną wadą, która sprawia, że nawet nowoczesne protezy ruchome nie są atrakcyjne dla wymagających pacjentów.

Z jakimi problemami muszą liczyć się użytkownicy protez akrylowych?

Zobacz poniżej najczęstsze trudności, na jakie mogą napotkać osoby korzystające z tradycyjnych protez akrylowych:

• zmniejszona siła zgryzu,
• utrata smaku,
• problemy z trawieniem wynikające z braku możliwości prawidłowego pogryzienia pokarmów,
• niedożywienie będące konsekwencją trudności przy codziennym spożywaniu posiłków,
• niski komfort ogólnego użytkowania, np. konieczność wyjmowania protezy podczas snu,
• podrażnienie dziąseł i ból przy źle dopasowanej protezie,
• konsekwencje długofalowe takie jak utrata kości oraz tkanek miękkich.

Wad tej metody jest, jak widzisz dużo, a tak naprawdę każda z nich osobno mogłaby być już wystarczającą przyczyną, aby szukać innych rozwiązań. Lekiem na większość z tych problemów są prace na implantach zębowych. Implanty przejmują funkcję korzenia zęba, zapewniają dużo większą stabilność oraz lepsze dopasowanie do dziąseł. Co najważniejsze, zatrzymują zanik kości poprzez to, że implanty ją obciążają i zaczyna ona pracować.

Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o rozwiązaniach opartych na implantach, zapraszam Cię do kontaktu z naszym Opiekunem Pacjenta.

Wojciech Fąferko

Lekarz implantolog

Lekarz stomatolog z prawie 20-letnim doświadczeniem, założyciel i dyrektor medyczny sieci gabinetów skupiających się na leczeniu implantologicznym. Absolwent Śląskiej Akademii Medycznej. Odbył staż podyplomowy, m.in. na Katedrze Chirurgii Stomatologicznej. Absolwent studiów podyplomowych na Uniwersytecie J.W. Goethego we Frankfurcie nad Menem z europejskim tytułem implantologa oraz student Master in Oral Implantology. Ukończył dwuletnie studia podyplomowych na New York College of Dentistry oraz na Uniwersytecie w Sienie we Włoszech z tytułem Master of Prosthodontics.

 wojtek@faferko.pl  https://implantystomatologiczne.pl/o-lekarzu/