Tomografia komputerowa stomatologiczna – jaką rolę odgrywa w diagnostyce?

Czy przychodząc na leczenie do lekarza stomatologa, zawsze możesz się czuć bezpieczny? Czy podczas wykonywania zabiegów może dojść do uszkodzenia nerwu? Czy da się temu zapobiec? Odpowiadając na te pytania, postaram się jednocześnie wykazać, jak istotna dla efektu leczenia jest nowoczesna diagnostyka, a szczególnie wykorzystanie tomografii komputerowej.

Czy trzeba bać się dentysty w dzisiejszych czasach?

Wielu pacjentów nie podejmuje leczenia z powodu obaw o powikłania i niepowodzenia. Czy słusznie? Czy warto skazywać się na życie w bólu lub bez zębów z powodu strachu przed dentystą?

Strach przed dentystą czy samym gabinetem potrafi skutecznie paraliżować zamiary pacjentów. W ciągu 20 lat mojej pracy trafiły do mnie setki pacjentów, którzy przez lata żyli z bólem lub bez zębów tylko dlatego, że bali się przyjść na konsultację. Wszystko to ma swoje korzenie w dawnych czasach, kiedy same gabinety wyglądały groźnie, a lekarze nie mieli jeszcze odpowiednich rozwiązań technologicznych i często również możliwości zadbania o komfort pacjenta, którymi dysponują dziś.

Przewidywalne zabiegi w nowoczesnej stomatologii

W nowoczesnej stomatologii opartej o rozwiązania cyfrowe, które są obsługiwane przez kompetentne osoby, praktycznie każdy zabieg jest przewidywalny. Dzięki diagnostyce i nowoczesnemu sprzętowi jesteśmy w stanie zaplanować i zweryfikować cały przebieg leczenia stomatologicznego jeszcze zanim dotkniemy pacjenta. Kiedy przechodzimy do zabiegu, może się on odbywać się w całkowicie kontrolowany przez lekarza i bezbolesny dla pacjenta sposób.

Można śmiało powiedzieć, że technologia znacząco zmieniła codzienność gabinetów i pozwoliła znacząco poprawić komfort leczenia pacjentów.

Czym jest tomografia stomatologiczna komputerowa? Moje pierwsze spotkanie z tą technologią

W 2006 roku, jeszcze jako bardzo młody lekarz, pojechałem na indywidualne szkolenie implantologiczne do Dortmundu w Niemczech. Prowadził je bardzo znany lekarz polskiego pochodzenia – doktor Śliwowski. Tygodniowy wyjazd kosztował mnie wówczas równowartość moich 2 średnich pensji, ale nie miało to dla mnie żadnego znaczenia 🙂

Oprócz świetnie zorganizowanej praktyki i bardzo wysokich umiejętności chirurga zaobserwowałem jedną, bardzo ważną rzecz. Każdy pacjent przed leczeniem miał wykonywaną tomografię komputerową. W stomatologii jest to badanie, które pozwala nam zobaczyć, jak wygląda kość jeszcze przed rozpoczęciem zabiegu. Badanie to było (i nadal jest) znacznie dokładniejsze niż powszechnie stosowany wówczas w Polsce pantomogram.

Byłem zachwycony tą technologią. Jakością pracy i przewidywalnością, jaką tomografia oferuje lekarzowi oraz pacjentowi. Postanowiłem wtedy, że nigdy więcej nie wszczepię pacjentowi implantu bez odpowiedniej diagnostyki i planowania leczenia.

Oprogramowanie do tomografii komputerowej w moim gabinecie

Wróciłem do Polski. Zacząłem szukać rozwiązań, które zobaczyłem w Niemczech. Trafiłem na dystrybutora, który sprzedawał oprogramowanie pozwalające analizować tomografię na własnym komputerze. Zapytałem o cenę i ścięło mnie z nóg… 😉 Mimo to kilka dni później na moim komputerze był już zainstalowany program, który kosztował dużo więcej niż mój samochód. Nie żałowałem jednak! Byłem w niebie. Czułem, że wchodzę na zupełnie inny poziom planowania i jakości leczenia.

W tamtym czasie w Polsce nie było jeszcze tomografów gabinetowych. Musiałem nawiązać relacje ze szpitalami, które dysponowały odpowiednim sprzętem. Na początku osobiście jeździłem z pacjentami do pracowni radiologicznych i tłumaczyłem lekarzom radiologom, w jaki sposób powinni wykonać badania, abym mógł je wykorzystać w swoim programie. Z tymi pacjentami do dziś mam świetną, osobistą relację 🙂

Diagnostyka za pomocą tomografii komputerowej przy implantach stomatologicznych

Dwa lata później, w 2008 roku, kiedy byłem już właścicielem własnego gabinetu, jako pierwszy w Katowicach zamówiłem cyfrowy tomograf, aby stworzyć sobie warunki do pogłębionej, dokładniejszej diagnostyki pacjentów. Cieszę się, że z czasem posiadanie tomografii komputerowej w gabinecie stało się standardem, bo ma to duży wpływ na bezpieczeństwo pacjentów.

Jestem dumny z tego, że od pamiętnego szkolenia w 2006 roku wszczepiłem kilkanaście tysięcy implantów i ani jeden z nich nie był wszczepiony bez diagnostyki za pomocą tomografii komputerowej. Jest to według mnie podstawowe badanie, które powinno zostać wykonane z myślą o leczeniu implantologicznym.

Co to jest tomograf komputerowy?

Jest to urządzenie – obecnie cyfrowe, które umożliwia wykonanie precyzyjnych trójwymiarowych zdjęć tkanek pacjenta. Lekarz na podstawie wykonanego tomografu komputerowego dysponuje trójwymiarowym obrazem kości. Dzięki temu jest w stanie precyzyjnie ocenić warunki anatomiczne pacjenta oraz dokładnie zaplanować zabieg stomatologiczny.

Pomimo znacznego postępu technologicznego w niektórych gabinetach nadal do planowania leczenia wykorzystywane są tylko płaskie zdjęcia RTG panoramiczne. Stosowanie takich rozwiązań nie zapewnia odpowiedniej precyzji. Na płaskim obrazie lekarz nie jest w stanie dokładnie zlokalizować wszystkich struktur anatomicznych, a także zweryfikować np. szerokości kości. Daje to ogromne przekłamania, które przekładają się później na jakość leczenia. Tomograf komputerowy eliminuje te problemy, pozwalając lekarzom uzyskiwać najwyższą możliwą precyzję i jakość leczenia. 

Warto mieć świadomość, że współczesne urządzenia służące do diagnostyki wytwarzają minimalną wiązkę promieniowania, na którą narażony jest pacjent. Przy nowoczesnym sprzęcie dawka ta jest porównywalna do godzinnego spaceru na słońcu. Dlatego nie bójcie się wykonywać tej diagnostyki! Jest ona niezbędna dla Waszego bezpieczeństwa i jakości leczenia.

Tomografia stożkowa – jak przebiega stomatologiczna tomografia komputerowa?

Tomografia stożkowa, czyli CBCT (ang. Cone Beam Computed Tomography) to zaawansowana technika obrazowania medycznego, którą wykorzystuje się między innymi w stomatologii, implantologii, ortodoncji, chirurgii szczękowej i laryngologii. Tego typu badanie radiologiczne w ujęciu 3D obejmuje wszystkie struktury twarzoczaszki. Pozwala na ocenę nie tylko stanu zębów, szczęki, żuchwy, ale też zatok czy stawów skroniowo-żuchwowych. W jego efekcie specjalista dysponuje trójwymiarowym obrazem kości pacjenta i może precyzyjnie zaplanować zabieg stomatologiczny. Skąd w nazwie „stożkowa”? Określenie to wzięło się od wykorzystywanej w trakcie badania wiązki promieniowania, która ma właśnie kształt stożka.

Jak przebiega samo badanie i czy jest komfortowe?

Zdecydowanie tak. Jest to badanie bezbolesne i nie wymaga wcześniejszego przygotowania. Pacjent jest proszony o ściągnięcie metalowych przedmiotów z okolic twarzy i szyi, takich jak biżuteria, okulary, czy spinki, które mogą wpływać na jakość obrazów i powodować zakłócenia. Obecnie tomografy 3D to zazwyczaj urządzenia wykonujące badanie w pozycji stojącej. Głowa pacjenta jest unieruchomiona przez specjalne uchwyty, podczas gdy aparat emitujący promieniowanie rentgenowskie oraz detektor obracają się wokół niego o 360 stopni, wykonując serię projekcji. Samo badanie trwa kilkadziesiąt sekund, a w jego trakcie pacjent powinien być nieruchomy. Po zakończeniu badania uzyskuje się serie trójwymiarowych obrazów, które są następnie przetwarzane komputerowo. Specjalista analizuje te obrazy w celu dokładnej oceny stanu między innymi szczęki i żuchwy pacjenta. 

W Polsce, aby wykonać badanie tomografii komputerowej szczęki lub żuchwy niezbędne jest skierowanie od lekarza stomatologa, lub innego lekarza specjalisty. Skierowanie jest wymagane zarówno w przypadku badań refundowanych, jak i tych, które pacjent opłaca samodzielnie.

Dawka promieniowania – czy jest niebezpieczna?

Wiele osób obawia się tomografii ze względu na ekspozycję na promienie rentgenowskie, która może być szkodliwa dla zdrowia pacjenta. Na szczęście postęp w dziedzinie medycyny sprawił, że nowoczesne urządzenia rentgenowskie emitują mniejsze dawki promieniowania jonizującego niż kiedyś. Tak jak już wspomniałem, dawka promieniowania RTG pochłoniętego przy jednym badaniu porównywalna jest do promieniowania, jakie pacjent otrzymuje każdego dnia ze środowiska naturalnego np. podczas godzinnego spaceru w słoneczny dzień. Dzięki zastosowaniu stożkowej tomografii komputerowej stomatolog może zmniejszyć ryzyko powikłań i skrócić proces leczenia, czyli zmaksymalizować korzyści dla pacjenta, jednocześnie minimalizując ekspozycję na promieniowanie.

Jak widzisz, wartość komputerowego badania tomograficznego w diagnostyce stomatologicznej jest nie do przecenienia. Warto jednak pamiętać, że choć tomografia stożkowa (CBCT) charakteryzuje się mniejszą dawką promieniowania jonizującego niż standardowa tomografia komputerowa (CT), to badanie nadal nie jest wskazane u kobiet w ciąży.

Skanery wewnątrzustne – uzupełnienie dla tomografu

Od kilku lat doskonałym uzupełnieniem dla tomografu stały się skanery wewnątrzustne. Urządzenia te pozwalają nam stworzyć cyfrowy obraz zębów oraz tkanek miękkich (dziąseł).

Skanery są ultraprecyzyjne. Zapewniają dokładność na poziomie kilku mikronów i w połączeniu z tomografem dają możliwości, o jakich kilka lat temu nawet nam się nie śniło.

Kompleksowa diagnostyka cyfrowa niezbędna do wszczepiania implantów

Na podstawie połączonego cyfrowego skanu wewnątrzustnego oraz tomografii komputerowej otrzymujemy pełny obraz aktualnej sytuacji pacjenta. Na tej podstawie planujemy leczenie i projektujemy nowy uśmiech. Procesy te odbywają się w środowisku cyfrowym z pomocą specjalistycznego oprogramowania, pozwalającego nam sprawdzić różne warianty. Dzięki temu bez dotknięcia pacjenta uzyskujemy wiedzę, gdzie i w jakim dokładnie miejscu i pozycji powinien być ustawiony nowy ząb oraz jaką powinien mieć długość i kolor. Analizy te służą zaplanowaniu położenia implantu tak, aby dopasować go do zaprojektowanego wcześniej zęba.

Szablony chirurgiczne do wszczepienia implantu

Nowoczesna technologia pozwala nam też przygotować szablony chirurgiczne, które umożliwiają wszczepienie implantu z niezwykłą, niespotykaną wcześniej precyzją. Takie postępowanie bardzo skraca czas zabiegu i sprawia, że pacjent po jego przeprowadzeniu odczuwa mniejszy dyskomfort. Co ważne, takie postępowanie często umożliwia nam oddanie nowych zębów pacjentowi jeszcze w dniu zabiegu. Przy dużych, pełnych rekonstrukcjach całego uśmiechu jest to niezwykle istotne. Pozwala pacjentom opuścić gabinet z nowym uśmiechem i wrócić do codziennych zajęć tak szybko, jak to tylko możliwe.

Jak zatem widzicie, w stomatologii zaszły spore zmiany i obecnie leczenie w żadnym stopniu nie przypomina tego z przełomu lat ’80 czy ’90. Do gabinetów wkroczyła technologia, która zapewnia nie tylko bezpieczeństwo i przewidywalność leczenia, ale również komfort, o jakim nie mogli marzyć nasi rodzice. Ponadto wielu właścicieli gabinetów, podobnie jak ja, postarało się także o to, aby ich wnętrza stały się bardziej przyjazne dla pacjenta i budowały pozytywne doświadczenia.

Pamiętajcie również, iż mimo że wykonanie tomografii oraz planowania leczenia jest kosztem, to nigdy nie powinno się zaniechać tych procedur. Przejście tych etapów zapewnia Wam bezpieczeństwo i najwyższe prawdopodobieństwo, że będziecie mogli cieszyć się swoim nowym uśmiechem przez wiele lat.

Chcąc podjąć się leczenia, które będzie przebiegało w sposób całkowicie przewidywalny dla Ciebie i zgodny z planem, podejdź do tematu jak do przedsięwzięcia związanego z budową domu. Nie spiesz się. Pozwól lekarzowi wykonać pracę architekta Twojego uśmiechu i dopiero po jej rzetelnym wykonaniu zdecyduj się na leczenie i zabieg. Wbicie łopaty nigdy nie powinno poprzedzać etapu planowania.

Jeśli chciałbyś dowiedzieć się więcej i uzyskać bardziej szczegółowe informacje na temat możliwości Twojego leczenia i najlepszych dla Ciebie rozwiązań, umów się na bezpłatną rozmowę z naszym Opiekunem Pacjenta.

Wojciech Fąferko

Lekarz implantolog

Lekarz stomatolog z prawie 20-letnim doświadczeniem, założyciel i dyrektor medyczny sieci gabinetów skupiających się na leczeniu implantologicznym. Absolwent Śląskiej Akademii Medycznej. Odbył staż podyplomowy, m.in. na Katedrze Chirurgii Stomatologicznej. Absolwent studiów podyplomowych na Uniwersytecie J.W. Goethego we Frankfurcie nad Menem z europejskim tytułem implantologa oraz student Master in Oral Implantology. Ukończył dwuletnie studia podyplomowych na New York College of Dentistry oraz na Uniwersytecie w Sienie we Włoszech z tytułem Master of Prosthodontics.

 wojtek@faferko.pl  https://implantystomatologiczne.pl/o-lekarzu/